تاریخ معماری | تاریخچه هنر معماری در جهان

تاریخ معماری به زمان انسان های اولیه و ساخت پناهگاه ها بر می گردد. بناهای تاریخی حرف های زیادی برای گفتن دارند و نشان دهنده فرهنگ و سبک زندگی مردمان گذشته می باشد.بناهایی که به هزاران سال پیش باز می گردد، هنر و انگیزه زیاد فرومانروایان و معماران آن زمان را به صورت بصری جلوه می دهند.
در حقیقت توسعه معماری در طول زمان، نشان دهنده تغییرات انسان در نسل های مختلف است.
در ادامه قصد داریم تغییرات معماري در طول زمان را بررسی نموده و مطرح ترین دوره ها را معرفی نماییم.

بسیاری از مردم بر این باور هستند که روم و یونان باستان هنر طراحی را آغاز نمودند. اما برخی از آثار مانند استون هنج (Stonehenge) واقع در انگلستان نشان می دهد که انسان ها پیش از آن اقدام به طراحی با استفاده از سنگ کرده بودند.

همچنین در عصر برنز که کار با فلز آغاز گردید، این هنر وجود داشت. آثار بناهای تاریخی به جا مانده از آن دوران نشان دهنده وجود هنر معماری در هزاران سال پیش است.

تاریخچه معماری به سه قسمت دوران پارینه (دیرینه) سنگی ، میان سنگی و نو سنگی تقسیم می شود.
ریشه معماری به دوران نو سنگی ( Neolithic ) در حدود 10000 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد. از ویژگی های مهم این دوره می توان به خروج انسان ها از غار و شروع ساخت و ساز مکان های ایده آل برای زندگی اشاره کرد .
اولین سکونت گاه های بشری از جنس سنگ بوده است که به صورت قرار دادن یک سنگ بزرگ افقی بر روی دو سنگ عمودی تشکیل می شدند. اولین معابد و مقابر نیز مربوط به دوران نوسنگی است.

چرچیل معتقد بود ” تاریخ ” توسط افراد پیروز نوشته می شود.  جای تعجب نیست که اکثر آثار بجای مانده از گذشته متعلق به روم باستان می باشد و رومیان در جنگ و نبرد زبانزد عام بودند.

در ادامه به بررسی تحولات معماری در زمان های مختلف می پردازیم.

شواهد نشان می دهد که هنر طراحی و ساخت توسط پارسیان در حدود هزاره سوم پیش از دوران مسیحیت در تمدن ایلام ( عیلام ) در شهر باستانی شوش وجود داشته است. بنای چغازنبیل یکی از آثار بجای مانده از آن زمان می باشد که از خاک و گل ساخته شده بود. بقایای زیگورات یا چغازنبیل همچنان در شوش پابرجاست.

سیر تکاملی هنر ایرانی از جمله معماری، ریشه در حوادث تاریخی و طبیعت اقلیمی ایران دارد. فرهنگ‌های فاتحان و مغلوبانی که پا به ایران گذاشتند. بی‌شک آنان سهم مهمی در فرهنگ معماری این مرز و بوم دارند. آداب و رسوم، مراسم مذهبی، روحیه و اخلاقیات، اندیشه و عقیده نسل‌ها در معماری ایران انعکاس واضحی دارد و نه تنها در بناهای عظیم، بلکه در آثار کوچک هم این انعکاس را می‌توان یافت.

مصر باستان یکی از  تاثیرگذارترین تمدن ها در تاریخچه معماری در جهان  به حساب می آید .

اهرام ثلاثه مصر( The Pyramids )  را می توان به عنوان بزرگترین نماد سبک معماری مصر باستان معرفی کرد که در حدود 2550 قبل از میلاد ساخته شدند. ساختار این اهرام ، حاکی از توانایی مهندسی و طراحی در آن سال ها می باشد.

نکته قابل توجه در ارتباط با سبک معماری مصر باستان این است که نتایج تحقیقات نشان می دهد ، سبک معماری مصر باستان همواره در سایه مذهب و تفکرات دوران خود بوده است.

آثار معماری یونانی بر اساس شیوه های خاص ساختمانی بنیاد شده اند . در یونان باستان کمتر توجهی به ساخت کاخ ها و آرامگاه های شاهان شده است. بلکه توجه آنها بیشتر معطوف به ساختمان هایی بوده که جنبه دینی و کاربردی داشته است. یونانی ها در ساخت آثار معماری بسیار تحت تاثیر طبیعت و زیبایی پیرامون خویش بوده اند. همین امر موجب گردیده بود که برای هر یک از عناصر طبیعی خدایی خاص را تصور نموده و معبدی برایش بسازند.

طراحی ستون در حدود سال700 قبل از میلاد و ساخت معبد پارتنون ( Parthenon )واقع در آتن از جمله آثار با شکوه یونان باستان می باشد

رومیان  با الهام از هنر مصریان و یونانیان اقدام به توسعه ساخت و ساز کردند و آثار حیرت انگیزی مثل معابد با جزییات فراوان را ساختند . ازویژگی های معماری رومی ،بناهای مدور همراه با تزیینات است .

به مرور زمان بهره گیری از متریال های متنوع از جمله سنگ های ماربل و آتش فشانی و آجرهای نسوز نیز به تحول معماري منجر گردید. لازم به ذکر است رومیان پیشکسوت در ساخت مکان های عمومی از جمله حمام و آمفی تئاتر بودند.

پس از رواج ساختمان سازی و خلق ساختارهای متعدد، معماری در غرب دچار تحول گردید و منجر به خلق سبک های جدید در دوره های متفاوت شد.

قرن ۴ تا ۱۵ میلادی در تاریخ معماری در جهان به سبک معماری بیزانس تعلق دارد.  از خصوصیات مهم این معماری می توان گنبد های بزرگ و مرتفع ، پنجره های بلند و طراحی استادانه موزاییک برای دکور اشاره کرد.

از جمله این بناها همراه با آرک های مدور می توان به کلیساهای باسیلیکایی (Christian basilicas) در رم و مسجد ایاصوفیه در ترکیه اشاره نمود.

در دوره گوتیک ( Gothic ) ساختمان های بلندتر ، ستون های قوس دار ، طاق و پنجره با شیشه های رنگی رایج شدند. کلیسای نوتردام (Notre Dame )در فرانسه از جمله آثار گوتیک می باشد.

پس از آن انواع معماری ساختمان از قبیل روکوکو ( Rococo )، رنسانس ( Renaissance ) و نئوکلاسیک (Neoclassicism ) پدید آمدند که هر کدام جزئیات مختص خودشان را داشتند. طراحی کاخ ورسای در فرانسه ( Versailles )نیز به آن دوران باز می گردد.

انقلاب صنعتی و تکنولوژی منجر به توسعه و تحول طراحی ساختمان در جهان گردید.

انقلاب صنعتی در سال 1760 و در انگلستان رخ داد. پس از آن بهره گیری از متریالی از جمله استیل، شیشه، آهن و … رایج گردید. همین امر باعث شد که طراحی آثار معماری دچار تحول گردد. طراحی برج ایفل حاصل این تحولات بود.

با بررسی تاریخچه هنر معماری؛ در می یابیم که ملت های مختلف ایده های متنوعی داشتند. تمامی آثار بجای مانده از گذشته و حتی بناهای معاصر با بهره گیری از ایده های خاص طراحان، دارای ویژگی های منحصر بفردی هستند. در نتیجه آموزش طراحی ساختمان از جمله هنرهایی است که همواره اهمیت دارد.

معماری را می توان روشی برای متحد کردن زمین ، انسان ، روح و جهان هستی معرفی کرد. بنابراین یک معمار باید در کنار مسلط بودن به اصول مهندسی یک هنرمند هم باشد. مطالعه معماری در جهان نیز نشان می دهد بزرگان این حوزه از این ویژگی بهره برده‌اند.